Haarlemmerweg 465
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.
molen de bloem molen de bloem molen de bloem molen de bloem

Naam: Korenmolen De Bloem, De 400 Roe
Adres: Haarlemmerweg 465
Molenbouwer: fa.T.Peppink & zoon
Bouwjaar: 1878; 2023
Opdracht: H.Pouwels; Stadsherstel
Eigenaar: H.Pouwels (1878); Gemeente Amsterdam (1927); Stadsherstel (2018)

Binnen de gemeente Amsterdam zijn de molen De Bloem en molen De Gooyer de enig overgebleven molens van de laatste stadsmuur. Korenmolen De Bloem is afkomstig van het bolwerk Rijkeroord dat in 1877 werd opgeheven voor het doortrekken van de Marnixstraat.
In de draagbalk van de koningsspil (de hoofdas) van de molen staat ingehakt: 24 APRIL 1826 PP. Dit zou een verwijzing kunnen zijn naar Pieter Pouwels (1797-). Van zijn zoon Hendrik Pouwels (1825-) wordt, bij zijn carrière als houthandelaar, vermeld dat hij een voormalig meelmolenaar is. Het verklaart bovendien waarom zij zich inspannen om een nieuwe standplaats voor De Bloem te vinden, een weiland in de gemeente Sloten dat zij hadden gekocht van veehouder Jan Schipper.
Hendrik Pouwels was gehuwd met Anna Elizabet van Langelaar (1828-). Uit dit huwelijk werd Pieter Hendrik Pouwels (1865-1944) geboren die we terug zien in de gevelsteen over de eerste steenlegging. Pieter Hendrik Pouwels trouwde in 1889 met Anna Christina Willink (1866-1944). Anna Willink was een dochter van houthandelaar Albert Karel Willink (1838-1900) en Everdina Johanna Melchers (1840-1904), die van 1884 tot en met 1890 eigenaar was van de houtzaagmolen de Grauwe Beer in Zaandam West.
Hendrik was bovendien in 1858 een houthandel begon met de houtzaagmolen De Oranjeboom (achter Rombout Hogerbeetsstraat 2). Hierdoor had hij voldoende inkomsten achter de hand om gedurende de verplaatsing van De Bloem enige tijd zonder deze molen te kunnen. Hij verkocht De Oranjeboom in 1891 voor afbraak, de houthandel bleef nog wel enige jaren bestaan en moest tenslotte verdwijnen voor de aanleg van de Frederik Hendrikbuurt.
De firma Theodorus Peppink & zoon van de Looiersgracht 32-38 herbouwde de molen in 1878.

eerste steenlegging entree gedenksteen

Boven de noordelijke toegangsdeuren bevinden zich twee gevelstenen. Op de onderste is een korenbloem afgebeeld en de bovenste heeft als opschrift: ‘HERBOUWD 1878 DE EER5TE STEEN GELEGD DOOR P.H.POUWELS’. Daaronder een sluitsteen boven een toog in het metselwerk met daarop afgebeeld een korenbloem boven een maaiveld. Aan beide zijden van de deuren is een hardsteen ingemetseld met de opschriften: ‘ANNO’ en ‘1768’.
Sinds 1693 was er de verplichting om een molen een naam te geven en deze goed zichtbaar op de molen aan te geven. Dit gebeurde in het algemeen op de baard, een plank ter hoogte van het wiekenkruis en vooral bedoelt om inwateren tegen te gaan. Bij deze molen valt op dat de naam niet op de baard is aangegeven.
De Bloem is na de verhuizing ook bekend onder de naam van De 400 Roe. Met roe of roede wordt een oude lengtemaat bedoeld, die van plaats tot plaats verschilde. In Amsterdam was een roe 3,68 meter. 400 roe betekent hier dan dat deze molen zich circa 1472 meter van de Haarlemmerpoort bevindt.
Op 31 mei 1899 werd door de erfgenamen van Pieter en Hendrik Pouwels de molen De Bloem verkocht aan de korenmolenaar Joh. Corn. Bakkeren. Een volgende verkoop vond plaats in september 1915 toen de molen uit particuliere handen werd verkocht aan de Coöperatieve Vereniging tot onderlinge Aankoop en Verkoop van Veevoeder annex Maalderij Kent U Zelve te Sloterdijk. Na de grote annexatieronde van 1 januari 1921 was de molen weer binnen Amsterdam gekomen en was al snel weer niet veilig. Het terrein waar de molen stond werd bij raadsbesluit van 20 oktober 1926 aangewezen voor onteigening in het belang der volkshuisvesting. Dit leidde ertoe dat de molen bij raadsbesluit van 15 november 1927 door de gemeente werd aangekocht. Voorlopig bleef de maalderij ‘Kent U Zelve’ hier malen, nu als huurder.

molen de bloem molen de bloem molen de bloem molen de bloem molen de bloem molen de bloem

In 1931 komt er een nieuwe molenaar, de firma Schuurman. Hendrik Schuurman moderniseerde de molen door er een elektrische maalstoel in te plaatsen, zodat er ook bij windstilte gemalen kon worden. In de Tweede Wereldoorlog werd er zowel voor bakkers als particulieren gemalen. Na de Tweede Wereldoorlog werd er veel geïnvesteerd in machines om bij de tijd te blijven. De windmolen wordt nu alleen nog ter ondersteuning gebruikt of ‘draait voor de prins’ (de wieken draaien dan zonder dat de molen maalt). De Bloem bleef als windkorenmolen in bedrijf tot in het begin van de jaren vijftig. Oorspronkelijk had de molen twee woningen, waarvan er nu (2020) nog slechts één in gebruik is.
Omstreeks 1956 werd Schuurman handelaar in Bruggeman gist uit België. In het verlengde daarvan lag de aankoop van oud gedroogd brood bij de bakkerijen. Hier werd paneermeel van gemalen voor slagerijen en horecabedrijven. Tot ca. 1960 heeft de firma Schuurman zich staande weten te houden met de loonmalerij en het produceren van paneermeel. Hieraan komt door de invoering van strengere brandvoorschriften een einde.
Vanaf 1963 worden er in samenwerking met de VVV bezichtigingen georganiseerd. Dit heeft tot in het begin van de jaren zeventig geduurd.
In 1967 neemt zoon Henk Schuurman, de derde generatie op de molen, een handelsbedrijf in kruiden en specerijen over, welke bij zijn vader in de molen werd ondergebracht. De specerijenhandel heeft tot 1998 in de molen bestaan. Het bedrijf werd toen verkocht en vanwege de groei overgeplaatst naar een bedrijventerrein. De molen werd daarna ontdaan van alle overbodige en niet meer gebruikte machines.
In de vroege ochtend van 1 januari 2014 werd de molen door een vuurpijl (een zogeheten wensballon, berucht omdat zij zeer moeilijk te blussen zijn) geraakt en ontstond brand in het rietdek van het onderachtkant. De brandweer zag zich genoodzaakt een deel van het riet, met rietlatten en al, uit te zagen en 'overboord te gooien'. Er zat een flink gat in het rietdek maar de molen was gered.

gevelsteen gevelsteen molen de bloem molen de bloem

In 2023 ondergaat de molen een grote opknapbeurt hierbij wordt ook de originele 18de eeuwse gevelsteen gerestaureerd. Gevelstenen restaurator Wil Abels heeft dit karwei op zich genomen en de steen ontdaan van minstens 30 verflagen. Hoewel de afgebeelde bloem overduidelijk een korenbloem is heeft ze zelfs een rode verflaag gehad.

Meer lezen:
Abels, Wil
Bolwerk Rijkeroord, Molen De Bloem

Voor het laatst bewerkt:

Bronnen:
wikipedia.nl
Stadsherstel
molendatabase.nl
Stadsarchief Amsterdam
zaanschemolen.nl