In het vroegere kantoor van de toenmalige Dienst voor Sociale Zaken aan de Marnixstraat is in 1946 een prachtig gedenkraam onthuld uitgevoerd in gebrandschilderd glas. Het gedenkraam is gemaakt in opdracht van de ambtenaren van deze dienst voor de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog. Nadien heeft het gedenkraam nog in tal van andere gebouwen gehangen. Nu is het te bewonderen in de hoofdingang van het stadhuis bij de Zwanenburgwal.

Het gedenkraam is een ontwerp van Jan Grégoire (1887-1960). Grégoire was een veelzijdig kunstenaar en werkte als kunstschilder, graficus en fotograaf. Op dit door hem vervaardigde gebrandschilderde raam staat aan de bovenrand: ‘Ter nagedachtenis aan hen die hun leven gaven voor onze vrijheid.’ In de onderrand lezen we: ‘Aan onze joodsche collega’s die door Duitsche terreur gevallen zijn.’

Een strijd tussen licht en duisternis

Op het raam wordt de centrale afbeelding gevormd door de aartsengel Michael die een draak verslaat. In het Oude Testament treedt Michael al op als hemelse beschermer van het volk Israel tegen bedreigende machthebbers. In de Apocalyps in het Nieuwe Testament voert hij in de eindtijd met succes het hemelse leger aan in de strijd tegen de Draak en zijn aanhangers.
In de oude kunst wordt Michael met vleugels afgebeeld, maar in de loop der eeuwen steeds vaker als ridder in een harnas in gevecht met de draak. De draak vertegenwoordigt natuurlijk de duivel of het kwaad en Michael vanzelfsprekend het goede. De centrale boodschap is dat het goede het kwade overwint.

Over de symboliek in zijn kunstwerk vertelde Jan Grégoire: ‘De algemene voorstelling is de strijd van de macht van het licht (de engel) tegen de macht der duisternis (de draak). Meer in het bijzonder de strijd van het kruis tegen het hakenkruis. Het hakenkruis wordt verbrijzeld en daarom werd de kleurenharmonie gecomponeerd als een overwinningsfanfare. Het hakenkruis wordt verbrijzeld door bliksemschichten (het wapen van de geest).’
Rechtsonder in het raam is de davidster afgebeeld. De davidster is het bekendste symbool van het Jodendom. Hij stamt uit de tijd van David en Salomo en wordt veel gebruikt in de Joodse kunst. De Nazi’s hebben de ster misbruikt als herkenningsteken voor Joden. In Nederland werd de davidster in 1942 ingevoerd. Alle Joden van 6 jaar en ouder moesten hem dragen.