Kromme Waal 13
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.
Kromme Waal, 1544

Naamherkomst: De Walen waren inhammen van het IJ die in de winter als ligplaatsen voor zeeschepen werden gebruikt. De benaming Kromme Waal, naar de vorm, kwam pas in de 18de eeuw in gebruik, aanvankelijk dienden Lastage, Waalburgwal, maar vooral Oude Waal als plaatsaanduiding. De drassige oevers dienden voor opslag van hout, pek en teer.
Adres: Kromme Waal 13
Bouwtijd: Voor 1610

Op de kaart van Cornelis Anthonisz van 1544 is de plek van dit huis nog een scheepswerf. De woonbebouwing gaat na 1593 van start als dit gebied officieel bij de stad gaat horen. De meeste huizen worden gebouwd tussen 1605 en 1625. Nummer 13 is voor 1610 gebouwd. Verder is bekend dat het pand in 1647 werd vernieuwd door wijnkoper Jan Granaet die ‘een huis en een erf, gelegen aan de Waal’ in dat jaar kocht voor fl. 6.800,-. Hij laat ‘De Granaedtappel’ in de gevel aanbrengen. In 1649 is Jan Granaet overleden en wordt het huis door de erfgenamen verkocht aan Elsge Crijnen, echtgenote van Jan van der Meulen..

Kromme Waal 9-29 Kromme Waal 9-29 Kromme Waal 1-20

In 1664 wordt het huis gekocht door Aldert Matthijszn (Matthijsse), kapitein van ’t College ter Admiraliteit. Aldert was twee jaar daarvoor als 29-jarige in ondertrouw gegaan met de 26-jarige Eva Agges. Eva, of Aefien waarmee ze ondertekent, is de dochter van Jacob Aggeszn, die als commissaris van de Admiraliteit van Amsterdam op Vlieland verantwoordelijk is voor het afhandelen van de formaliteiten voor de oorlogsvloot bij vertrek en binnenkomst in het Vlie.
Na het overlijden van haar echtgenoot gaat Aefien in 1676 in ondertrouw met Gerbrant Mar(t)sz(n) Troost, zeilmaker en wonend aan de Oude Waal. Zij lijken in januari 1678 gelijktijdig te overlijden. Behalve scheepvaart heeft Aefien er ook interesse in de schilderkunst. Haar oom is de bekende kunstschilder, voornamelijk van marines, Willem van de Velde de Oude en uit de boedelinventaris van 1682 blijkt bovendien dat een 'Koninginne Hester (Esther)' van Rembrandt hier de wand heeft gesierd. Dit schilderij werd destijds op fl. 30,- getaxeerd. De zoon en erfgenaam van Aldert en Aefien verkoopt zijn helft van het huis en erf in 1702 aan Marten en Nicolaes Schulperoort en in 1717 verkoopt hun dochter de andere helft aan dezelfde Marten en Nicolaes Schulperoort.

Kromme Waal 13 Kromme Waal 13 Kromme Waal 13

In 1723 kreeg het huis zijn prachtig gedecoreerde pui, wellicht bij een opknapbeurt door de eigenaren. De steen met ‘De Granaedtappel’ blijft nog jaren in het pand aanwezig. Pas in 1815 wordt de steen niet meer genoemd in de koopakte en is dus zeer waarschijnlijk verwijderd.
Het pand is afwisselend bewoond door onder meer een schoenmaker, predikant, Oost-Indisch schipper, kleermaker, schuitenvoerder, een ‘pachter van ’s stads sluizen’ en het was in gebruik als een droogkamer voor sigaren.
Tussen 1892 en 1895 beoefent dokter Tadema Wielandt, oud-gouvernement dokter op Java, hier de dosimetrische geneeswijze. Hierbij worden herhaaldelijk kleine hoeveelheden van chemisch zuivere geneeskrachtige stoffen toegediend, in plaats van samengestelde geneesmiddelen, tot de gewenste werking is verkregen.
Sinds 1898 was de heer Luttge eigenaar. Hij had het huis op een veiling gekocht. Het pand blijft jaren in de familie tot het in 1957 in handen komt van Stadsherstel.
In 1951 vestigde zich op dit adres dokter Lakmaker, die hier tot in elk geval 1974 een praktijk heeft. Het pand blijft tot 2005 als huisartsenpraktijk in gebruik.

Kromme Waal 13 Kromme Waal 1-29 Kromme Waal 13 Kromme Waal 13

Tijdens de restauratie in 1962 door Stadsherstel is het pand weer in oude luister hersteld. De entree van de bovenwoningen is bij deze restauratie verplaatst waarmee op de begane grond een betere indeling is verkregen.

Voor het laatst bewerkt:

Bronnen:
wikipedia.org
stadsherstel.nl