Naam: Commelinstraatsjoel
Adres: Commelinstraat 16
Architect: Jacobus S.Baars
Bouwtijd: 1922
Opdracht: vereniging Benij Berith Bebeth Ja'akob

Het is een opmerkelijk gebouw. De synagoge werd gemaakt in het onderstuk en de beletage van een groot bestaand huis. De straat is gebouwd rond 1900. Statige huizen waarvan alleen de nummers 2 t/m 16 nog van de oorspronkelijke bouw zijn. J.B.Wijnstok jr ontwierp de huizen op 12, 14 en 16, in een traditioneel-negentiende-eeuwse stijl. Met siermetselwerk kreeg het onderstuk door de interventie van Jacobus Baars enkele fraaie accenten in de stijl van de Amsterdamse School. Het onderstuk is opgemetseld in gele en gesinterde baksteen en bestaat op de begane grond uit een centraal geplaatste ingang voor de synagoge met links en rechts spleetvormige raamopeningen. De linkerdeur gaf toegang tot de aparte galerij voor vrouwen. De rechterdeur is de ingang tot de bovenwoningen. Boven elk van deze deuren is een wigvormige lichtopening uitgespaard in het metselwerk (tot 2014 dichtgemetseld). Daarboven bevinden zich drie vensters die de vrouwengalerij van daglicht voorzagen. De roedevedeling van deze vensters is helaas verdwenen. Het Amsterdamse School onderstuk lijkt hier misplaatst. Bij de verbouwing van 2014 lijken de wigvormige lichtopeningen in ere hersteld.

Tot midden 2014 was hier een goed bewaarde chewre- of verenigingssynagoge uit 1922 aanwezig. die in dit jaar ten behoeve van de herbestemming tot woning nagenoeg volledig is leeggesloopt. De wandafwerking had tweekleurige tegelfriezen en het stucplafond was in vakken verdeeld. De achterwand van decoratief metselwerk met uitsparingen voor bergplaatsen en de kast voor Torahrollen was nog aanwezig. Bij de verbouwing in 2014 tot woning zijn alle restanten in het interieur verwijderd.
De vereniging Benij Berith Bebeth Ja'akob (Zonen van het Verbond van het Huis van Jacob). Deze vereniging had sinds 1881 een sjoel in gebruik op het adres Commelinstraat 114. In 1918 kocht het bestuur het pand Commelinstraat 16 aan en in 1921 kwam een bedrag van fl. 4000,- beschikbaar voor de inrichting van de synagoge. De inwijding vond plaats op 21 september 1922. De vereniging kampte echter met een teruglopend ledental, wat met de opening van de nabijgelegen Synagoge Oost nog verergerd werd. Uiteindelijk werden vereniging en synagoge in 1936 opgeheven waarna de inventaris werd verdeeld over verschillende synagogen in Amsterdam en elders in het land. In datzelfde jaar werd het gebouw in gebruik genomen als kerk van de Oud Gereformeerde Gemeente. Na de oorlog zat er onder meer de evangelisch-lutherse jeugdorganisatie "Wees een licht", waarbij het interieur slechts kleine wijzigingen onderging. Op de gevel prijkten jarenlang de smeedijzeren letters 'Rogate'. Deze waren afkomstig van een woonblok annex kapel van Cornelis Kruyswijk in de Toministraat waarvan de lutherse kapel in de jaren '80 werd gesloten en omgebouwd tot woningen. Deze tekst 'Rogate' is hier eveneens in 2014 verwijderd.
De Commelinstraatsjoel was de laatste nog bestaande, door Baars ontworpen synagoge in Amsterdam en tevens één van de weinige nog bestaande Amsterdamse verenigingssynagogen.