Singel 390
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.

Singel 390, Drie Vergulde Vijzels, Bouwkonst Singel 388-392 Singel 390, Drie Vergulde Vijzels, Bouwkonst Singel 390, Drie Vergulde Vijzels, Bouwkonst Singel 390, Drie Vergulde Vijzels, Bouwkonst

Naam: Drie Vergulde Vijzels (voor 1699), Bouwkonst (na 1699)
Adres: Singel 390
Architect: Anthonie van Wijngaerden;
Bouwtijd: 1699; 1999
Opdracht: Anthonie van Wijngaerden; Ambassade hotel

De verhoogde lijstgevel in een vroege Lodewijk XIV-stijl heeft een halfcirkelvormige verhoging met daarboven een rijk gebeeldhouwde versiering met de halfliggende beelden Apollo en Minerva, beschermers van de kunsten. De entree is uit de bouwtijd en vormt misschien wel de mooiste deuromlijsting van Amsterdam met twee putti en een cartouche met een zittende vrouw. Het onderschrift luidt 'Bouwkonst' en vormt opnieuw een verwijzing naar de bouwheer. Op oude tekeningen is te zien dat de geveltop bekroond was met een hemelbol, vergelijkbaar met die van het stadhuis op de Dam.
Anthonie van Wijngaerden heeft vrijwel direct na aankoop in 1698 van het pand De Drie Vergulde Vijzels dit afgebroken en voor eigen bewoning en ongetwijfeld onder eigen leiding het nu nog bestaande pand gebouwd. Van Wijngaerden deed zich voor als een goed opgeleide bouwkundige, hij was meester-timmerman. Het pand aan het Singel moest zijn visitekaartje worden. Voor die tijd was de top uiterst modern: de bouwmeester wilde kennelijk laten zien dat hij met z’n tijd meeging. Zijn vakmanschap moest er van afstralen onder de bescherming van de godheden Apollo en Minerva. Te oordelen naar de vormgeving van zowel de beelden op het dak als de cartouche boven de voordeur is het beeldhouwwerk uitgevoerd door Anthonie Turck. De aanzetstukken aan de lijst waarop de beelden rusten zijn zodanig verlengd dat dit de eerste rechte kroonlijst in Amsterdam is. Origineel zijn de hoekconsoles, vellen perkament waarop de uitgewerkte ontwerpideeën konden worden weergegeven. Apollo, getooid met de laurierkrans van de zangers, heeft in de rechterhand een vel perkament en in de linkerhand de lier, het embleem van de volmaakt klinkende muziek. Minerva is afgebeeld met een helm op het hoofd en zij toont de kop van de overwonnen Gorgo Medusa, het kwaadbrengende monster. Het geheel was bekroond door een koperen hemelbol met een doorsnede van 1,20 meter. Deze bol is in 1914 door de toenmalige eigenaar verwijderd en verkocht voor omsmelting. Helaas heeft Anthonie van Wijngaerden niet lang van zijn huis kunnen genieten: al in 1710 ging hij failliet en moest hij het verkopen.

Singel 390, Drie Vergulde Vijzels, Bouwkonst Singel 390, Drie Vergulde Vijzels, Bouwkonst Singel 390, Drie Vergulde Vijzels, Bouwkonst

De huidige eigenaar, het Ambassade hotel, heeft aan Neil Kesper de opdracht verstrekt voor het ontwerpen van een replica van kunststof, in de juiste grootte en kleuren. De blauwe hemelbol heeft twee stalen banden en 25 à 30 gouden sterren (van 10 à 15 cm groot). De banden stellen de baan van de zon en de maan over de sterrenhemel voor. De banden en de sterren zijn verguld. Ook al is de hemelbol van kunststof, hij weegt toch nog zo’n 50 kg. De hemelbol is gemaakt door Artiprex. Uit oude foto’s is gebleken dat de bol niet op, maar net achter de top op de nok van het dak stond. Dat is opnieuw gedaan: de bol staat op een stalen frame net achter de topgevel. Met de terugkeer van de globe is de restauratie van 1999 afgerond.

Meer lezen:
Apollo
Artiprex
Kesper, Neil
Lodewijk XIV-stijl
Lijstgevel
Minerva
Turck, Anthonie
Wijngaerden, van, Anthonie

Voor het laatst bewerkt: