Surinameplein 33-59
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.

Surinameplein Surinameplein Surinameplein 53-55, De Klokkenhof

Naam: De Klokkenhof
Adres: Surinameplein 33-59
Architect: Architectenbureau C.Wegener Sleeswijk en S.J.S.Wichers
Bouwtijd: 1961
Opdracht: Huibert van Saane

De architecten Cornelis Wegener Sleeswijk en Sijtse Johannes Sophius Wichers ontwierpen in 1954 De Klokkenhof. De bouw werd in 1961 voltooid. Het complex De Klokkenhof bestaat uit de 14 bouwlagen tellende woontoren op een rechthoekige plattegrond, een dwars daarop geplaatste langgerekte bakstenen laagbouw van 4 verdiepingen, bestemd voor bejaardenwoningen. Haaks daarop is op zijn beurt een bakstenen bouwvolume van 6 verdiepingen gebouwd, dat oorspronkelijk bejaardentehuis Eben Haëzer van de Hervormde Diaconie huisvestte. Op de uiterste hoeken van het complex zijn lage paviljoens van 2 verdiepingen neergezet, voorzien van grote ramen. Het paviljoen naast de toren kreeg een functie als bibliotheek, het andere als ANWB-kantoor. Het gebouw heeft sinds de oplevering een hotel-restaurant op de begane grond en eerste verdieping. Het Belfort Hotel (een belfort of hallentoren is een middeleeuwse wachttoren met een stormklok) opende in 1962. Het geheel ligt ingesloten tussen Surinameplein, Haarlemmermeerstraat, Andreas Schelfhoutstraat en een verbindingspad tussen deze straat en het Surinameplein. De woontoren bestaat uit 132 kleine woningen met gemeenschappelijke voorzieningen die bestemd waren voor ongehuwde werkende vrouwen. Hoewel er aan deze woonvorm grote behoefte was, waren er maar weinig opdrachtgevers die zich hiervoor inzetten. De vooruitstrevende christelijke projectontwikkelaar Huibert van Saane was hierop een uitzondering. Hij zocht al vanaf de jaren 20 naar mogelijkheden om tot een vernieuwing van de volkshuisvesting te komen.
Op de dakrand van de woontoren is een carillon van 28 klokken geplaatst, gegoten door de wereldvermaarde Koninklijke Eijsbouts Klokkengieterij in Asten. De naam De Klokkenhof is hiervan afkomstig.

Surinameplein 53-55, De Klokkenhof Surinameplein 53-55, De Klokkenhof Surinameplein 53-55, De Klokkenhof Surinameplein 53-55, De Klokkenhof

De Klokkenhof exclusief bedoeld voor bewoning door alleenstaande vrouwen, een bevolkingsgroep die weinig kans maakte op de woningmarkt. De studio’s, die slechts 3,5 x 5,5 meter meten, hadden tot ongeveer 2010 inderdaad uitsluitend vrouwelijke huurders. In de beginjaren bemoeide Huibert van Saane zich persoonlijk met de ballotage. De vrouwen moesten tussen de 35 en 50 jaar oud zijn, van onbesproken gedrag, een vaste baan hebben en samenwonen was uit den boze. Onder hen hadden velen een administratieve baan of werkten in de verpleging. Ook woonden er juristen en artsen in De Klokkenhof. Een conciërge hield toezicht. Ondanks de piepkleine afmetingen van de keuken, badkamer en wc golden de woninkjes in de naoorlogse jaren van grote woningschaarste als luxueus. Het prachtige uitzicht op de hogere verdiepingen over de stad aan de ene kant en tot aan zee aan de andere speelde daarbij zeker ook een rol. De Klokkenhof genoot dankzij dit alles zelfs een enigszins chique reputatie.

Surinameplein 33 Surinameplein 33-35, Eben Haezer Surinameplein 35, Eben Haezer

Het gebouw is in 1974 gekocht door de Nedlloyd. Het beheer en onderhoud is sindsdien in handen van een makelaar. Rond 2000 wonen er vrouwen van alle leeftijden: studentes, meisjes met hun eerste baan, al jaren werkende vrouwen, vrouwen met een uitkering, net gepensioneerden en bejaarden. De leeftijds- en inkomengrens is verlaten.
In juni 2020 zijn het flatgebouw De Klokkenhof en het naastgelegen voormalige bibliotheekgebouw aangewezen als gemeentelijk monument.

Surinameplein 53-55, De Klokkenhof Surinameplein 53-55, De Klokkenhof

Aan de kant van het Surinameplein wordt de gevel opgesierd met een groot tegelmozaïek van het trottoir tot de tweede verdieping. Dit kunstwerk van Jan Goeting zou de Bijbelse figuur Ruth voorstellen. Zij wordt inderdaad vaak voorgesteld als een vrouw met gerstschoven in de armen, staande in een gerstveld. Het oudtestamentische boek Ruth verhaalt hoe de gelijknamige weduwe in den vreemde belandt en zich door haar kuisheid staande weet te houden in een ruwe omgeving. Zij krijgt toestemming om de door de maaiers op het veld achtergelaten halmen te verzamelen om zo in haar levensonderhoud te voorzien. Getroffen door haar sterke persoonlijkheid en eerzaamheid vraagt Boaz, de rijke bezitter van het land, haar ten huwelijk. Wellicht is deze voorstelling bedoeld als een enigszins moraliserende maar uiteindelijk toch ook hoopgevende boodschap aan de bewoonsters?

Surinameplein

Journaliste Anneke Donkerlo interviewt in Het Parool (2003) bewoonsters. "Je moet niet vergeten", vertelt een bewoonster van het eerste uur, "er was enorme woningnood na de oorlog, ook onder alleenstaande vrouwen." Toen ze 39 was woonde ze nog steeds bij een hospita op een zolderkamer. Ze kookte in een geïmproviseerd keukenhoekje op butagas. Een eigen wc had ze niet. En een douche was er al helemaal niet. "Nadat ik me had aangemeld voor een woning, werd er op een avond aangebeld. Met veel bombarie kwam de eigenaar van de Klokkenhof, meneer van Saane, de zoldertrap opgestommeld om kennis te maken. Ja, zo ging dat toen, je moest eerst 'gekeurd' worden. Of je wel een nette vrouw was en zo."
Een dame van de 3e vertelt: "Het kwam wel eens voor dat een van de juffrouwen onverwachts nog aan de man kwam. Ik vond het fantastisch om op latere leeftijd nog een vriend te krijgen. Een oude schuur fikt het hardst en zo was het met mij ook. Dat ik nog zo verliefd kon worden! Ik deed aan de lijn, kocht leuke kleren, voelde me stralend; kortom, ik was een heel ander mens.”
Een bewoonster van de 10e vertelt dat ze op heldere dagen in de verte de contouren van de duinen kan zien. "Eigenlijk woon ik midden in de stad aan zee. De woning heeft voor mij het formaat van een woonbootje, mijn keukentje is mijn kombuis, het verkeer beneden is als het geluid van de golven".

Meer lezen:
Goeting, Jan
Saane, van, Huibert
Wegener Sleeswijk, Cornelis
Wichers, Sijtse Johannes Sophius

Voor het laatst bewerkt: