IJburg
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.
IJburg

Naam: IJburg
Opdracht: gemeente Amsterdam

Het eerste idee voor IJburg dateert uit 1965. In dat jaar kwamen de architecten Van den Broek en Bakema met hun Stad op Pampus. Op eilanden in het IJmeer, tussen het Zeeburgereiland en Pampus, zou plaats zijn voor een nieuwe wijk. Amsterdam koos toen echter voor de Bijlmermeer en groeisteden als Purmerend en Almere.
Eind jaren 1980 verscheen Nieuw-Oost op de tekentafels als één van de VINEX-locaties, dichtbij de stad en daarmee goed bereikbaar per openbaar vervoer. Op een later moment is de naam Nieuw-Oost omgedoopt tot IJburg. Deze naam past in de historische reeks van kunstmatig aangelegde eilanden van Amsterdam: Kattenburg, Wittenburg, Oostenburg, Sporenburg en Zeeburg. De gemeenteraad stemde in 1996 in met de bouw van IJburg.
Na een ongekend levendige discussie is op 19 maart 1997 een correctief referendum gehouden over de aanleg van IJburg. Vooral de inwoners van Durgerdam verafschuwden de plannen omdat naar hun mening het vrije uitzicht vanuit Durgerdam over het IJmeer verloren gaat. Anderen waren de mening toegedaan dat er veel waardevolle leefgebieden voor vogels verloren gingen. Ondanks toezeggingen op dit gebied was het vertrouwen in de opvolging hiervan niet heel groot. Hoewel het aantal tegenstemmers met 133.000 groter was dan het aantal voorstemmers (93.000), werd de vooraf vastgestelde drempel van 155.000 tegenstemmers niet gehaald. Het plan IJburg kon doorgaan. Wel is afgesproken dat bij de bouw van IJburg nadrukkelijk rekening zou worden gehouden met de gevolgen voor de natuur.

IJburg

De eilanden van IJburg worden gemaakt door het laag voor laag opbrengen van zand: de pannenkoekmethode. Onder water wordt het zand aangebracht via een sproeimethode, boven water wordt het zand opgespoten. De benodigde hoeveelheid zand voor de eerste eilanden bedraagt ongeveer 25 miljoen m3. Dit zand wordt gewonnen uit vaargeulen in het Markermeer.
Natuurcompensatie
Hiervoor is het Natuurontwikkelingsfonds IJmeer (NOFIJ), een samenwerking tussen gemeente Amsterdam, Natuurmonumenten en provincie Noord Holland, in het leven geroepen. Ter compensatie van de nieuwe woonwijk is tussen 2002 en 2005 de Hoeckelingsdam aangelegd, een 1,6 kilometer lange zanddam in het IJmeer van Vuurtoreneiland naar de Uitdammerdijk bij het Kinselmeer. Tussen de kust en de zanddam is het water ondiep gemaakt. Hierdoor is een wind- en golfluw gebied ontstaan dat ideaal is voor vogels en natuurontwikkeling. De Hoeckelingsdam is een groot succes. Honderden paren meeuwen, sterns en andere vogels broeden hier jaarlijks. Tot groot plezier van de vele vogelaars die dit vanaf de Uitdammerdijk goed kunnen volgen.

IJburg, Steigereiland, Haveneiland

IJburg bestaat uit een aantal in het IJmeer aangeplempte eilanden: Steigereiland, Haveneiland, de Rieteilanden en Centrumeiland. De aanleg en bebouwing van deze eilanden vormt de eerste fase. In een later stadium kunnen daar nog bij komen het Strandeiland en het Buiteneiland. In totaal zullen zeven eilanden worden opgespoten. De IJburglaan wordt de belangrijkste straat, die, via bruggen, het Haveneiland en het Steigereiland met het Zeeburgereiland verbindt. Hierover rijdt ook de IJtram (lijn 26).
In november 2002 betrokken de eerste bewoners hun huizen op het Haveneiland-West en het grote Rieteiland. Volgens de oorspronkelijke planning zou IJburg in 2012 klaar moeten zijn. De wijk zou dan 18.000 woningen tellen voor 45.000 inwoners, en daarnaast werk bieden aan 12.000 mensen. Naast huizen, scholen en winkels zijn er sportaccommodaties, restaurants, een strand en een begraafplaats gepland. De planning is echter niet gehaald, onder meer door daling van de huizenprijzen tengevolge van de crisis van 2004, bezuinigingen op het gemeentebudget en doordat de Raad van State op 24 november 2004 oordeelde dat de aanleg van nieuwe eilanden voorlopig verboden werd, omdat de gevolgen voor het milieu onvoldoende waren onderzocht. De opspuiting van het Centrumeiland is in 2013 begonnen en in 2014 voltooid. In het voorjaar van 2015 werd hier de nieuwe locatie van Strand Blijburg geopend. De bouw van woningen op het Centrumeiland begint in het voorjaar van 2018.

IJburg

Strandeiland heette eerst in de plannen Middeneiland. Net als de andere eilanden heeft het nu een naam die de eigen functie weergeeft. Waterrecreatie speelt een belangrijke rol op het eiland. Het grote stadsstrand en het kleinere natuurstrand vormen een deel van het decor hiervoor. In het concept stedenbouwkundig plan uit 2010 was nog sprake van 6.400 woningen. Door de enorme druk op de woningmarkt in Amsterdam is besloten tot een verdichting. Er wordt nu gemikt op 8.000 woningen, huisvesting voor zo’n 20.000 bewoners. Die verdichting zal vooral haar beslag vinden in de Pampusbuurt. Daar komt de nadruk meer op gestapelde bouw te liggen. De zuidelijke Muiderbuurt daarentegen is ‘meer ontspannen’. Hier is meer ruimte voor grondgebonden woningen. Strandeiland is met name bedoeld voor gezinnen, al wordt er ook gebouwd voor eenpersoonshuishoudens, van jongeren tot senioren. Het stedenbouwkundig plan moet nog worden uitgewerkt, maar één uitgangspunt is in ieder geval vastgelegd: de formule 40-40-20; 40 procent sociale huur, 40 procent middeldure huur en koop en 20 procent dure koop. Het ophogen voor Strandeiland en Buiteneiland start in 2018, waarna de bouw omstreeks 2022 kan beginnen. Het eiland met een oppervlakte van 150 hectare maakt zijn naam waar, er komt een zandstrand van zes kilometer lengte omheen.
Buiteneiland, het als laatste te realiseren eiland van de kunstmatige archipel IJburg, zou dan weer vrijwel onbebouwd kunnen blijven en voornamelijk kunnen dienen voor recreatieve voorzieningen.
In mei 2003 werd Blijburg geopend, een tijdelijk strand aan de noordzijde van het Haveneiland. Enkele malen moest er verhuisd worden. Eind september 2014 werd de derde locatie gesloten om in het voorjaar van 2015 na de vierde verhuizing in twaalf jaar op de definitieve plek weer open te gaan. In oktober 2018 werd ook deze locatie verlaten; op het toekomstige Strandeiland is vooralsnog geen plek ingericht voor een nieuw Blijburg.

IJburg

Bereikbaarheid, een heikel punt in Amsterdamse plannen.
De geplande verdichting stelt hogere eisen aan de ontsluiting van de nieuwe wijk, toch al geen thema waarin IJburg uitblinkt. Ondanks de grote afstand naar de rest van de stad hebben de plannenmakers deels hun hoop gevestigd op de fiets, vooral de elektrische fiets. Verder wordt de IJtram tussen het Centraal Station en IJburg met een bocht doorgetrokken het nieuwe eiland op. Daarnaast is er een tweede tramverbinding over de Amsterdamsebrug ingetekend naar Amsterdam-Oost. Dan is er nog een snelle busverbindingen naar Station Bijlmer Arena en wellicht in de toekomst een busverbinding met Station Weesp.
De autobereikbaarheid vormt op zijn minst een ‘uitdaging’. Het is nu tijdens de spits al filerijden op de IJburglaan, ondanks de tweede ontsluiting naar de A1. Daar zal nog flink aan gesleuteld moeten worden.

Meer lezen:
Buiteneiland
Centrumeiland
Haveneiland
Rieteiland
Steigereiland
Strandeiland

Voor het laatst bewerkt: