Keizersgracht 730
Klik op een foto voor een grote afbeelding en meer info.
Keizersgracht 730-738, 1680

Naam: Somer, De Dorsman
Adres: Keizersgracht 730-734
Architect: Dortsman, Adriaan, -, -, -, Smeding, Dick
Bouwtijd: 1671, 1775, 1905, 1923, 1984
Opdracht: Jan Somer Nicolaesz (730) Hans Held (732-734), Pieter Cornelis Hasselaar, Napoleon le Grand, Keuringsdienst van Waren (gemeente Amsterdam), Exploitatiemaatschappij De Purmer BV

1671
In dat jaar werden door Jan Somer Nicolaesz en Hans Held een vijftal koopmanshuizen gebouwd met een gemeenschappelijke zandstenen gevel in de 'strakke stijl' van architect Adriaan Dortsman (Keizersgracht 730-738). De gevel is afgewerkt met een rechte kroonlijst met consoles waarop een balustrade met vier beelden, vermoedelijk de jaargetijden voorstellende. Elk pand heeft een hoge stoep en de nummers 730 en 734 hebben een omlijste toegang. De drie woonhuizen (730-734) bestaan uit een smal, breed en smal woonhuis met twee, drie en twee raamassen, waarbij het middelste huis is voorzien van een middenrisaliet. De centrale as is geaccentueerd door een deur- en raamomlijsting met zeer strakke en sobere klauwstukken. In het midden van de balustrade een schild met het wapen van Somer. Het is niet duidelijk wanneer de door Hans Held gebouwde huizen in handen zijn gekomen van Jan Somer Nicolaesz.

Keizersgracht 730-738 familieportret Pieter Cornelis Hasselaer Laurentia Clara Elisabet van Haeften Engel verlaat het gezin van Tobias De genezing van het dochtertje van Jairus biddende heremiet Dam, 1650, stadhuis

1775
Pieter Cornelis Hasselaer (1720-1796) koopt de drie huizen voor fl.130.537,- inclusief koetshuis en stalling in de achterliggende Kerkstraat. Hij neemt zijn intrek in 732. Tot dat moment woont hij op de Kloveniersburgwal 3 (1772-1775) en voordien aan de Nieuwe Doelenstraat (1751-1755). Pieter was acht keer burgemeester van Amsterdam (onder meer in 1773, 1788, 1789, 1793, 1794, 1795) en was heer van de ambachtsheerlijkheid Eemnes-Binnen en -Buiten. Hij was tevens directeur van de Bank Courant en Bank van Lening. Hij erfde kasteel Groeneveld in Baarn van zijn vader in 1739 en was initiator van de veranderingen in landschapsstijl. Pieter raakt echter in geldnood en verkoopt Groeneveld in 1755. Hij zal het landgoed later weer terugkopen.
In 1740 werd hij regent van het Burgerweeshuis. Na een studie tot meester in de rechten werd hij in 1746 commissaris. In 1749 werd hij benoemd als schepen en in 1754 ook als raadslid in de vroedschap van Amsterdam. In december 1755 ging hij naar Texel en van daar uit in februari 1756 voor één jaar als waterfiskaal naar Oost-Indië. In 1772 kwam hij terug in Nederland. In februari 1773 werd hij benoemd als burgemeester van Amsterdam. Een jaar later werd hij in Gooiland rechter in zaken aangaande houtvesterij. In 1777 werd hij gekozen tot bewindhebber van de Oost-Indische Compagnie. Op 19 januari 1795 werd hij met zijn drie medeburgemeesters Elias, Huydecoper en Matthijs Straalman uit zijn ambt ontslagen in het begin van de democratische Franse tijd.
Pieter Cornelis Hasselaer trouwde driemaal: in 1740 met Clara Wendela Sautijn, die op 18 januari 1756 stierf. Met haar kreeg hij vijf kinderen. In 1757 hertrouwde hij met Geertruida Margaretha Mossel. Zijn derde huwelijk werd voltrokken in 1773 met Laurentia Clara Elisabeth van Haeften.
Toen Hasselaer de huizen aan de Keizersgracht kocht was alle kunst van de huizen verdwenen, o.a. de balustrade met wapens en beelden. Bij de verbouwing van 1775 is een hoge stoep aangelegd met balusters met Andreaskruizen. De ontvangstkamer was rijk versierd met plafond- en wandschilderingen en grauwtjes (grisailles) van De Wit. Pieter Hasselaer had een uitgebreide kunstverzameling met onder meer werken van Rembrandt, Gerard Dou en Lingelbach.

Keizersgracht 730-734

1901
Napoleon le Grand (1857-1932), joods, afkomstig uit Leeuwarden en de zoon van een kruidenier, was getrouwd met Abigael Veronika Pinkhof. Hij kwam na het overlijden van zijn vader, Napoleon was toen 14 jaar, naar Amsterdam waar hij in dienst trad bij een meubelmaker op Kalverstraat 70. Hij ontwikkelde zich in korte tijd tot een zeer goed meubelmaker, opende zijn eigen bedrijf en vervaardigde in opdracht luxe meubels. Op Keizersgracht 732 en 734 opende hij twee modelhuizen en zelf woonde hij op Keizersgracht 730. Abigael Veronika Pinkhof was de dochter van Simon Pinkhof, een Haagse tandarts en verzamelaar. Het echtpaar kreeg drie kinderen, Betsy (1898–1977), Simon Herman (1902–1986) en Henri (1903–1989).
Over de verbouwing die in 1905 werd uitgevoerd is weinig bekend zowel wat de verbouwing zelf behelsde als wie architect was, waarbij het mogelijk is dat Napoleon zelf als architect optrad.
Napoleon werkte mee aan verschillende grote projecten, zoals de inrichting van de Stadsschouwburg en het interieur van de Groote Club op de Dam, waar toen nog geen joden werden toegelaten. Napoleon mocht na zijn werk toch lid worden van de Groote Club, maar hij bedankte.
Beide zoons, Henri en Simon Herman le Grand, traden in de voetsporen van hun vader. Henri le Grand ontwikkelde zich tot architect en werkte in de jaren 1925-1930 samen met de architect W.Th.H.ten Bosch. De opdrachten waaraan zij gezamenlijk werkten waren veelal verbouwingen van winkels, waarbij opvalt dat een groot aantal van joodse eigenaren was. Onder de opdrachtgevers vinden we namen als: Lehmann, Salomon en Goudsmit. Maar ook de katholieke schoenenfirma Huf, waarvoor zij zes winkels ontwierpen. De belangrijkste opdrachtgever na de samenwerking met Ten Bosch was Etam, een winkelketen in kousen en lingerie van Julius Korijn. Henri heeft tijdens de oorlog Zwitserland kunnen bereiken. Terug in Nederland heeft hij zich als architect geassocieerd met Abraham Samuel Polak. Dit duo heeft in de jaren ’50 nog vier winkels voor Etam ontworpen in Amsterdam, Den Haag, Arnhem en Hilversum. Later heeft Henri le Grand samengewerkt met Paul Selle. Henri (1903-1989) was getrouwd met Yvonne Botero.
Van Simon Herman le Grand is weinig bekend, al heeft hij, net als Henri in de jaren ’50 nog als architect gewerkt.
In 1911 is er koninklijk bezoek voor Napoleon le Grand, getuige het verslag in 'Het Centrum':
Te 2 uur werd er opnieuw uitgereden, thans voor een bezoek aan het Oude Mannen- en Vrouwenhuis aan den Amstel. Vandaar ging het naar het modelhuis van den heer N.le Grand aan de Keizersgracht. De hoofdingang was voorzien van een in strengen stijl gehouden baldakijn, uitgevoerd in violet velours de Parma, met hermelijn omzoomd, en versierd met oude antieke vergulde passementen. De achtergrond was gevormd door een fond van dezelfde kleur velours als de zandsteen van den gevel, terwijl de trap, welke naar de hoofddeur leidde in denzelfden geest was behandeld. De stoep werd gedekt door rijke Perzische vloerkleeden. Alles vormde een stemmig-rijk en artistiek geheel. H.M. de Koningin, M. de Koningin-Moeder en Z.K.H. de Prins werden beneden bij den ingang ontvangen door den heer N.le Grand, directeur van het Modelhuis. De koninklijke bezoekers werden daarna direct naar de hal begeleid, waar werden voorgesteld de heeren Ed.van Dam, adjunct-directeur, F.Hulfhuizer, 1e chef, en Thom.Balfoort, beeldhouwer-modelleur. Aan Hare Majesteiten werden bouquetten aangeboden door jonge juffrouw Betsy le Grand en den jongenheer Henri le Grand. De hal was gehouden in den oud-hollandschen stijl.

Keizersgracht 730-738 Keizersgracht 730-738 Keizersgracht 730-734 Keizersgracht 730-734 Keizersgracht 732 Keizersgracht 730-734

Van 1920 tot 1941 is het pand in gebruik bij de Rijksoverheid en geeft van 1920 tot 1923 onderdak aan het bureau van de stellingcommandant. Hier wordt bedoeld de commandant van de Stelling van Amsterdam. In de zelfde tijd is op 734 het kantoor van de Rijksbetaalmeester.
1923
Bij de verbouwing tot kantoorpand worden de verschillende stoepen gecombineerd tot een dubbele stoep. Onder meer de Keuringsdienst van Waren krijgt hier laboratoriumruimten.
1941-1983 is de gemeente Amsterdam eigenaar en de Keuringsdienst van Waren gebruiker.
1983-1984 Exploitatiemaatschappij De Purmer BV verbouwt de kantoren tot 19 appartementen. Het is niet duidelijk wat er daarna gebeurd met de appartementen. Over de exploitatiemaatschappij is niets meer terug te vinden, zodat aangenomen kan worden dat de appartementen individueel zijn verkocht. Vooral in de geschriften van de kraakbeweging komt de Exploitatiemaatschappij De Purmer BV met grote regelmaat voor als eigenaar van leegstaande panden.

Meer lezen:
Bewindhebber VOC
Burgemeester
Dortsman, Adriaan
Grand, le, Napoleon: J.J.Viottastraat 36; Napoleon le Grand
Grand, le, Simon Herman
Korijn, Julius
Rijksbetaalmeester
Schepen

Voor het laatst bewerkt: